„Czy zadawałeś sobie kiedyś pytanie: „Dlaczego coś się dzieje?” Jeśli tak, to znaczy, że coś obserwowałeś i miałeś swoje spostrzeżenia. Być może zainteresowało cię jakieś zjawisko i zastanawiałeś się nad jego przyczyną. Naukowcy robią to samo – stosując metodę naukową, znajdują odpowiedzi na takie pytania.”
Wspaniałe eksperymenty dla dzieci. Chemia, Adrian Dingle, tł. Marek Czekański, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, s. 8.
BEZPIECZEŃSTWO PRZEDE WSZYSTKIM
Doświadczenia zaproponowane we Wspaniałych eksperymentach dla dzieci. Chemia wymagają większego nadzoru i/lub pomocy dorosłych, niż w przypadku eksperymentów proponowanych w książce Wspaniałe eksperymenty dla dzieci. Nauka. Podczas przeprowadzania doświadczeń wymagane jest surowe przestrzeganie zasad BHP – okulary ochronne i rękawiczki nitrylowe to podstawa. Należy ponadto uważać na mieszanie niektórych składników, zwracać uwagę na temperaturę [brak uwagi może skutkować np. poparzeniem], czy na odpowiednią wentylację pomieszczenia [lub w miarę możliwości wykonywać eksperymenty na zewnątrz].
BUDOWA EKSPERYMENTU
Doświadczenia zostały zaprojektowane tak, by mogły zrozumieć i wykonać je dzieci w przedziale wiekowym 5-10 lat [jak wspomniałem wcześniej, pomimo tego potrzebna będzie pomoc dorosłego]. Każdy eksperyment został opisany stopniem trudności, przewidywanym czasem potrzebnym na jego wykonanie oraz poziomem nieporządku [przy „wysokim” warto rozważyć przeprowadzenie badania na zewnątrz]. Adrian Dingle zamieścił także listę potrzebnych materiałów oraz opisał czynności, krok po kroku.
Ponadto, każdy eksperyment rozpoczyna się pytaniem wzbudzającym ciekawość [np. dlaczego jabłka brązowieją?] lub sprawdzającym wiedzę [np. jakie znasz stany skupienia?]. Przy niektórych badaniach zaznaczone jest ostrzeżenie – warto, by w każdym przypadku gdy ono się pojawia, eksperyment nadzorował dorosły.
Na koniec Autor daje wskazówki co do przeprowadzania obserwacji, odpowiada na pytanie „jak” i „dlaczego”, zachęca do podjęcia próby dodatkowej [czyli rozszerzenia podstawowego eksperymentu o jakąś kolejną czynność], a także zamieszcza komentarz naukowy.
CZEGO NAUCZY SIĘ DZIECKO?
Początek książki zawiera przystępne wprowadzenie w świat chemii. Autor omówił czym jest materia oraz jakie ma właściwości [objętość i masę]. Załączył również tablicę Mendelejewa, wytłumaczył czym różnią się stany skupienia oraz jak nazywają się konkretne zmiany stanów skupienia [topnienie, wrzenie, kondensacja, sublimacja, resublimacja i zamarzanie].
Z kolei poprzez eksperymenty młoda chemiczka lub młody chemik pozna działanie zasad i kwasów, katalizatorów i inhibitorów. Zrozumie na czym polega spalanie, elektroliza, chromatografia i prawo Boyle’a. Nauczy się tworzyć roztwory, a nawet doprowadzi do implozji aluminiowej puszki.
Co jednak najważniejsze, młoda chemiczka i młody chemik pozna metodę naukową. Sformułuje i postawi własną hipotezę badawczą, a następnie poprzez wykonanie doświadczenia, jego obserwację i analizę wyników, potwierdzi lub obali stawianą hipotezę. Należy pamiętać o jednym:
„Wyniki nigdy nie są „dobre” ani „złe”, mogą tylko potwierdzać twoje hipotezy lub nie. Jeśli nie potwierdzają, to musisz przyjąć inną hipotezę i zaprojektować nowe doświadczenie.”
Wspaniałe eksperymenty dla dzieci. Chemia, Adrian Dingle, tł. Marek Czekański, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, s. 8.
PODSUMOWUJĄC
Chemia to kolejna książka z serii Wspaniałe eksperymenty dla dzieci, która w przystępny sposób pozwala poznać dziecku świat chemii. Adrian Dingle zawarł w swojej publikacji 40 eksperymentów, które mogą być świetną zabawą, wzbudzą ciekawość młodych chemiczek i chemików, a także wiele ich nauczą.
A gdy dziecko wykona już wszystkie badania z niniejszej książki, może sprawdzić eksperyment z zakresu szeroko rozumianej nauki i/lub inżynierii.
RECENZJA NA PODSTAWIE WYDANIA
Wspaniałe eksperymenty dla dzieci. Chemia, Adrian Dingle, tł. Marek Czekański, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, ISBN: 978-83-01-22183-6.
Za egzemplarz książki do recenzji dziękuję Wydawcy.