Widząc podtytuł książki Billa Brysona, można dojść do wniosku, iż oto mamy do czynienia z poradnikiem. Instruktażem dotyczącym funkcjonowania organizmu. Autor oczywiście na przestrzeni ponad pięciuset stron udziela wielu cennych wskazówek, jednak Ciało. Instrukcja dla użytkownika to publikacja, w której porady stanowią jedynie część tekstu. Są wplecione niejako przy okazji, pomiędzy całą resztę fascynujących informacji.
KSIĄŻKA POPULARONAUKOWA
Ciało. Instrukcja dla użytkownika jest książką popularnonaukową, w której centrum stawia się – co nie będzie wielkim zaskoczeniem – ciało człowieka. Bryson podchodzi do tematu od różnych stron; przedstawia wiedzę ogólną, którą uzupełnia o najnowsze dokonania naukowe*. Ale to nie wszystko: często żywo odmalowuje odkrycia i wynalazki z historii medycyny wraz z barwnymi portretami konkretnych osób [również pacjentów, oddając w ręce Czytelniczek i Czytelników np. Tyfusową Mary]. Obrazu dopełniają rozmyślania nad chorobami, leczeniem i ogólną kondycją zdrowotną współczesnych społeczeństw [a zwłaszcza osób żyjących w USA i Wielkiej Brytanii]. Ale to nie wszystko: Bryson w swojej książce obala również wiele popularnych mitów [np. o stosowaniu dużych dawek witaminy C], a także uświadamia, jak wiele wciąż jeszcze nie wiemy [choćby w kwestii leczenia choroby Alzheimera].
*[stan na 2018; choć w książce występuje również posłowie napisane w 2021 roku]
TEMATYKA
Na Ciało składają się 23 rozdziały, w których Bryson opisał organizm przez pryzmat: anatomii, chemii, fizyki, mikrobiologii, farmakologii, chorowania i leczenia, ewolucji, snu, narodzin oraz śmierci. Niektóre rozdział w całości poświęcone są tylko jednemu zagadnieniu [np. osobno Głowa i osobno Mózg], inne traktują dany temat całościowo [np. układ oddechowy czy immunologiczny].
Ogrom zawartej w książce wiedzy to ciekawostki [choć ze względu na makabryczny bądź obrzydliwy* charakter niektórych z nich, nie polecam powtarzać podczas spożywania posiłków i/lub w towarzystwie, w którym znajdują się wrażliwe osoby].
*[Makabryczny może być fragment o mastektomii prowadzonej bez znieczulenia; obrzydliwy zaś wyimek o tym, jak odkryto kwasy żołądkowe].
EDYCJA ILUSTROWANA
Recenzowany przeze mnie egzemplarz Ciała. Instrukcji dla użytkownika, jest zarazem Edycją ilustrowaną. To istotna zmiana w porównaniu do poprzedniego wydania [nieilustrowanego]. Obraz zawarte w książce są komplementarne wobec tekstu. Autor wykorzystał różne typy ilustracji: obrazy uzyskane dzięki mikroskopom czy RTG, rysunki, ryciny, zdjęcia portretowe, etc. Niektóre z obrazków są mniejsze, inne potrafią zajmować całą stronę. Zresztą, spójrzcie sami:
WYDANIE – KWESTIE TECHNICZNE
Ciało to wzorowy przykład tego, jak powinno się wydawać książki popularnonaukowe. Twarda oprawa została dodatkowo opatrzona w obwolutę. Blok jest szyty, a całość została wydrukowana w kolorze na papierze kredowym.
PODSUMOWUJĄC
Książka Billa Brysona spełnia najważniejsze założenia publikacji popularnonaukowej: bawi i uczy. Ciało. Instrukcja dla użytkownika stanowi idealny przykład tego, jak powinno się pisać i wydawać tego typu literaturę. Autor przykuwa uwagę od samego początku, ani na chwilę nie pozwalając się nudzić. Mnóstwo ilustracji dodatkowo uatrakcyjnia lekturę.
Czy więc Ciało to książka dla wszystkich [w końcu każdy z nas jest „użytkownikiem ciała”]? Tego nie wiem; jestem jednak przekonany, że każdy kto uwielbia zagadnienia związane z medycyną, odnajdzie w tej publikacji mnóstwo wiedzy [i rozrywki].
RECENZJA NA PODSTAWIE WYDANIA
Ciało. Instrukcja dla użytkownika. Edycja ilustrowana, Bill Bryson, tł. Aleksander Wojciechowski, Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2022, ISBN: 978-83-8202-584-2.
Za egzemplarz książki do recenzji dziękuję Wydawcy.