Polszczyzna na co dzień jest przeznaczona dla osób chcących udoskonalić swoją sprawność komunikacyjną i poszerzyć świadomość językową. Głosi początek opisu umieszczonego na tylnej części okładki. Dalej wylicza on poszczególne grupy, którym lektura niniejszego poradnika językowego może przynieść największą korzyść. Są to między innymi pracownicy administracji i instytucji pozarządowych, aktywiści i działacze społeczni, sędziowie i adwokaci, pisarze, dziennikarze i publicyści, copywriterzy i webmasterzy, redaktorzy i korektorzy, jak również nauczyciele, studenci i uczniowie liceów.
Dlaczego akurat warto sięgnąć po ten poradnik językowy? Co wyróżnia go na tle pozostałych tego typu publikacji?
O WYDANIU
Polszczyzna na co dzień po raz pierwszy ukazała się w 2006 roku. Obecne wydanie zostało uzupełnione oraz poprawione. Bez zmian – jak pisze Mirosław Bańko – pozostały jedynie dwa rozdziały: pierwszy oraz dziewiąty.
Co ciekawe, poradnik ten pierwotnie miała mieć inną nazwę – Polszczyzna publiczna. Vademecum. Kwestia ta warta jest odnotowania, gdyż treść książki odnosi się do języka oficjalnego, używanego poza sferą prywatną. Jak czytamy w przedmowie:
„Polszczyzna na co dzień dotyczy języka używanego w sferze publicznej, a jej przydatność dziś jest jeszcze większa niż wtedy, gdy została wydana po raz pierwszy, gdyż sfera publiczna niezmiernie powiększała się od tej pory dzięki tzw. nowym mediom, m. in. społecznościowym. I choć „pisać każdy może”, to warto, aby pisał poprawnie, zrozumiale, atrakcyjnie i skutecznie (jeśli chce kogoś przekonać), nie naruszając przyjętych zasad i obyczajów i nie krzywdząc innych mimo woli.”
Mirosław Bańko, Polszczyzna na co dzień, PWN, 2022.
ZAKRES TEMATYCZNY
Na obecne wydanie Polszczyzny na co dzień składa się dziesięć rozdziałów oraz dodatek. Są to:
- Rozdział 1. Siedem kanonów stylu komunikatywnego, czyli jak pisać, by czytano nas chętnie i powszechnie.
- Rozdział 2. ABC stylistyki.
- Rozdział 3. ABC gramatyki.
- Rozdział 4. ABC dobrego mówcy.
- Rozdział 5. ABC grzeczności językowej.
- Rozdział 6. Zasady komunikacji internetowej.
- Rozdział 7. Zasady pisowni.
- Rozdział 8. Zasady interpunkcji.
- Rozdział 9. Poradnik redaktora. Zasady opracowania edytorsko-typograficznego tekstów w języku polskim.
- Rozdział 10. Wzory tekstów użytkowych.
- Dodatek. Język niedyskryminujący.
Jak widać choćby po powyższym spisie rozdziałów, mnóstwo porad wychodzi poza samo tworzenie tekstu. Odnoszą się one do tego, co dzieje się poniekąd „dookoła”. Takie wyjście poza stricte techniczną kwestię języka oznacza np. sposób prezentacji wspomnianego tekstu – zarówno na piśmie, jak i w mowie.
Ponadto, Autorki i Autorzy Polszczyzny na co dzień praktycznie wyczerpują temat wzorców tekstów użytkowych [takich jak np. bibliografia, CV, e-mail, FAQ, instrukcja, list do redakcji, list motywacyjny, mowa weselna, nekrolog, skarga, rozmowa kwalifikacyjna, rozmowa telefoniczna, streszczenie, wizytówka, itd.].
Inną, poruszaną w Polszczyźnie kwestią są choćby umiejętności miękkie. Sporo mówi o nich rozdział ABC dobrego mówcy. Rola dykcji, mnemotechnika, perswazja, manipulacja językowa, czy sposób na tremę – to tylko niektóre z poruszanych w tej części książki zagadnień.
Wspomniałem wcześniej, iż obecne wydanie Polszczyzny na co dzień, jest wydaniem nowym – w wielu miejscach zmienionym i uzupełnionym. Fakt ten ma ogromne znaczenie [a zarazem może być dobrym powodem do wymiany starszego egzemplarza na nowy], jeśli weźmie się pod uwagę rozwój technologii komunikacyjnej oraz wzrost świadomości społecznej w kwestii języka niedyskryminującego.
TECHNOLOGIA I KOMUNIKACJA
Polszczyzna na co dzień, w rozdziale Zasady komunikacji internetowej, skupia się na omówieniu wielu zjawisk charakterystycznych dla tego typu komunikacji. Definicje odnoszą się do wszelkiej społecznej aktywności, którą człowiek może przejawiać w sieci. Zawierają one ponadto różne cenne wskazówki [np. zasady obowiązujące w korespondencji elektronicznej, albo choćby ogólne zasady grzecznościowe obowiązujące w Internecie – netykietę].
Bardzo ciekawym zabiegiem jest również wplatanie w tekst przykładów Z Poradni Językowej PWN. Są to pytania zadawane przez Internautów, na które odpowiedzi udzielają ekspertki i eksperci. W Polszczyźnie na co dzień, specjalistkami i specjalistami tymi są: Mirosław Bańko, Jerzy Bralczyk, Aleksandra Cieślikowa, Grzegorz Dąbkowski, Krystyna Długosz-Kurczabowa, Jan Grzenia oraz Marek Łaziński.
JĘZYK NIEDYSKRYMINUJĄCY
Językowi niedyskryminującemu poświęcono cały dodatek. Poprzednie wydania Polszczyzny na co dzień nie poruszały tego zagadnienia. Takie odseparowanie danej problematyki nie służy jej bagatelizacji – wręcz przeciwnie.
Wiedza zebrana w tej części książki porusza ważne społecznie tematy i przedstawia je w sposób obiektywny. To ogromny plus. Zwłaszcza, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, iż w przestrzeni publicznej owa problematyka nie tylko zbyt często nacechowana jest skrajnymi emocjami, lecz również wciąż pozostaje niezrozumiała.
Dodatek ten może więc pełnić rolę swoistego kompasu. Takiego, który uwrażliwia na drugiego człowieka. Takiego, który umożliwia postawienie znaku równości pomiędzy językiem a empatią.
PODSUMOWUJĄC
Polszczyzna na co dzień to książka totalna. Trudno wskazać poradnik językowy, który obejmowałby tak szeroki zakres tematów. Tego typu konstrukcja publikacji sprawia, iż zarówno można po nią sięgać, gdy zachodzi taka potrzeba, jak i – najzwyczajniej w świecie – gdy ma się ochotę na interesującą lekturę.
RECENZJA NA PODSTAWIE WYDANIA
Polszczyzna na co dzień, pod red. nauk. prof. dr hab. Mirosława Bańko, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, ISBN: 978-83-01-22024-2.
Za egzemplarz książki do recenzji dziękuję Wydawcy.